MÖ 2000 yılından itibaren sırasıyla Pers, Makedonya, Pontus ve Roma Krallıklarının egemenliğinde olan Çaycuma’nın, milattan sonraki dönemleri Bizans ve Türk Beyliklerinin egemenliğinde geçmiştir. Osmanlı döneminde, 1869 tarihli Kastamonu Vilayeti, 1916 tarihli Bolu Mutasarrıflığı Salnameleriyle ve 1869 yılında Çarşamba adıyla Devrek kazasına, 1883 yılında ise Bartın’a, Osmanlı Devletinin 1902 tarihli Salnameleriyle ise Çarşamba Nahiyesi olarak Zonguldak’a bağlandığı yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. İlçenin en eski yerleşim birimi olan Filyos (Teion), Filyos Çayı’nın Karadeniz’e döküldüğü alanda kurulmuştur. Filyos, İÖ III. yüzyılda ticari amaçla kurulmuş bir Milet kolonisidir. Kent ilkçağda Karadeniz’in kuzeyinden getirilen malların boşaltıldığı önemli bir ticaret merkeziydi. Çeşitli dönemlerde Roma, Bizans ve Cenevizlilerin hüküm sürdüğü beldede kale, açık hava tiyatrosu, su kemerleri, antik liman mendireği gibi kalıntılar bulunmaktadır. Filyos’da 2006 yılından bu yana arkeolojik kazı çalışmaları yürütülmektedir.

 ÇAYCUMA’NIN DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRASI

Çaycuma’nın Zeugması

İlçeye bağlı Kadıoğlu Köyü’nde ikamet edene Nizamettin Oral tarafından 24 Ocak 2008’de bahçesine sera kurarken Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu tahmin edilen Zeugma benzeri taban döşeme mozaikleri bulunması sonucu bu alan, Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır.

Müze Müdürlüğü arkeologlarından Handan Özalpay başkanlığında başlatılan kazı çalışmaları yeni boyut kazanmış, taban döşeme mozaiğin ardından çevresindeki çalışmalarda bir villa olduğu tahmin edilen bir yerleşim kalıntısına rastlanmıştır. Arkeologlar yerleşim kalıntısının M.S. 250–260 dönemine ait olduğunu, ayrıca bahçenin yakınında küçük bir taban döşeme mozaiğine daha rastladıklarını kaydetmiştir.

Çayır Köyü Su Mağarası

Çaycuma’ya bağlı Çayır köyünde bulunan mağara doğa harikasıdır. İçine girilebilir.   Mağaranın soğuk ve temiz akarsuyunda alabalık yetiştirilir. Mağara önünde piknik yapabileceğiniz alan bulunmaktadır. Ayrıca Çayır köyünde biri mağara yakınında, diğeri köy merkezinde, 2 adet tarihi köprüde bulunmaktadır.

ÇAYCUMAYA NASIL ULAŞABİLİRİM?

Çaycuma’nın, Zonguldak-Ankara Demiryolu üzerinde 3 istasyon ve 6 durağı bulunmaktadır. Zonguldak-Ankara karşılıklı seferleri dışında, günün diğer saatlerinde Zonguldak-Çaycuma-Karabük hattında yolcu ve yük nakli yapılmaktadır. Yaz aylarında ilçede bulunan Saltukova Havalimanı’ndan Almanya’ya haftanın belirli günleri uçak seferleri düzenlenmektedir. Çaycuma Ankara’ya 258, İstanbul’a ise 398 km uzaklıktadır.